2-5-2020

Genre: non-fictie/waargebeurd
Uitgever: Boekengilde
ISBN: 9789463237338
Uitvoering: paperback
Aantal pagina’s: 182
Uitgave: 2019 (heruitgave)
Dank aan José Bosma voor het beschikbaar stellen van een recensie-exemplaar.
De titel Leven vanuit verzet doet, in combinatie met de tekst op de achterkant, vermoeden dat je een oorlogsverhaal gaat lezen. Voor een gedeelte is dat zeker zo, maar dit verhaal gaat vooral over het verborgen trauma dat schuilgaat in een man die probeert zijn (gezins)leven vorm te geven terwijl hij gebukt gaat onder de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Zijn oudste dochter vertelt hoe het was om op te groeien in dat gezin.
 
Josje was een pienter kind, de oudste in het gezin. Al op jonge leeftijd ontdekte zij dat de stilte in haar vader de letterlijke stilte voor een storm was. Schijnbaar uit het niets kon haar vader exploderen. Voor de kleine meid was het onbegrijpelijk, waarom schreeuwde hij zo tegen haar, wat deed ze fout? De onverklaarbare woedebuien van vader leken vaak naar haar gericht, maar waarom? En wat was de reden dat er gezwegen werd over de oorlog en de rol van vader in die periode? Josje groeit onder moeilijke omstandigheden op, maar houdt zich staande dankzij de paar kleine lichtpuntjes die er zijn. Waar eerst nog sprake was van een stil verzet, kreeg Josje, vooral naarmate ze ouder werd, steeds meer vragen en ging ze zich steeds heftiger verzetten tegen haar vader.
 
Het opgroeien met een continue dreiging van explosief gedrag vormt een mens. De ongecontroleerde driftbuien en mishandeling bleven duren. Het gezin liep op eierschalen, fysiek maar zeker ook mentaal. Je zou denken dat Josje, eenmaal volwassen José, een hekel aan haar vader zou hebben. Maar ze is allesbehalve haatdragend. Wel is ze continu op zoek naar een vorm van balans, als kind, maar zeker ook in het begin van haar volwassen leven. In de liefde, qua zelfontwikkeling en zelfvertrouwen. Ze kende nooit echte rust, niet met zichzelf en daardoor ook heel moeilijk met andere dingen. De pittige tante leek wel een brutaaltje, maar bleek uiteindelijk kwetsbaar en onzeker, gevormd door de gebeurtenissen in haar jeugd. Het duurde lang eer ze die balans in zichzelf had gevonden. Dat proces beschrijft ze heel persoonlijk en oprecht.
 
Door middel van indringende anekdotes vertelt José hoe haar zoektocht vorm kreeg. Met vlagen was het ronduit hartverscheurend om te lezen hoe iedereen in dit gezin een gevecht leverde, dit terwijl de oorlog al was gestreden. Het trauma van vader werd iets van dit gezin. José weet als geen ander hoe het is om als kind van de eerste generatie van de vrede, te leven met de gevolgen van een oorlog. Ze vertelt haar verhaal op een ongedwongen en laagdrempelige manier. Hierdoor raak je snel met haar vertrouwt, leef je met haar mee en heb je zelfs begrip voor haar beslissingen terwijl die niet altijd logisch lijken. Leven vanuit verzet is een levensverhaal, gebaseerd op een trauma. Met vlagen behoorlijk emotioneel. Je ontwikkelt sympathie voor het gezin, zelfs voor vader. En dat laatste komt vooral omdat José haar verhaal niet doordrenkt met wraak- of haatgevoelens.
 
Na de dood van haar vader krijgt José documentatie onder ogen, waardoor ze zich een beeld kan vormen van wat er in de oorlog met hem is gebeurd. Hierdoor beseft ze dat ze haar vader nauwelijks heeft gekend, hij liet dat ook niet toe, hij zal ook niet geweten hebben hoé dat te doen? Natuurlijk hield José van hem en wilde ze dat hij van haar hield. Een bevestiging dat hij trots op haar was, dat hij zag wie ze was en hoe goed ze haar best deed. Iets dat ieder kind graag van zijn/haar ouder(s) hoort.
 
Dit boek is verrassend oprecht en laat een sterke, veerkrachtige vrouw zien die ontzettend veel heeft meegemaakt. Ondanks dat dit boek geen vrolijk relaas is, proef je zo nu en dan toch iets van haar humor en optimistische inslag, dat toont een enorm relativeringsvermogen van José. Haar motivatie dat ze, ondanks alles, bleef zoeken naar een bevestiging dat haar vader een goed mens was die, door hetgeen waardoor hij werd verteerd, tóch met liefde en respect kan worden herdacht, is daar een goed voorbeeld van.
 
"Vergeef anderen, want wij verdienen allen innerlijke vrede en vrijheid."
Leven vanuit verzet heb ik ervaren als een indringend en oprecht verhaal. En daarom krijgt het vier welverdiende sterren. Een absolute aanrader!
 
Patrice
Perfecte Buren

 10-2-2019 Voor het Selfpub Café boeken auteurs lezers van Shirley Pellikaan mocht ik Kim verheugen het debuut van José Bosma “Leven vanuit verzet” lezen in ruil voor een recensie.

Het is geen dik boek. 188 pagina’s, maar wel goed voor een paar uurtjes vermaak. De cover vind ik persoonlijk mooi. Het geeft het Amsterdam weer wat ik ken en geeft een glimp van de sfeer uit die tijd. Is dat je moeder José, die boven uit het raam hangt?

Dit boek maakte mijn verwachtingen niet waar… in die zin, ik verwachte een boek met pagina’s over de zoektocht naar wat haar vader is overkomen. Een boek over de oorlog en het verzet. In werkelijkheid werd het  een geweldig mooi boek waarin José beschrijft hoe moeilijk het is om de tweede of derde generatie te zijn. Zelf heb je de oorlog niet beleeft, maar het voelt alsof je er middenin zit. De trauma’s van tweede en derde generatie oorlogsslachtoffers werden zwaar onderschat. Pas sinds een aantal jaren komen mensen hiermee naar buiten. 
José heeft op een soms rauwe, vertellende wijze haar levensverhaal opgeschreven. Hoe ze in verzet kwam tegen haar harde en moeilijke vader. Hier en daar een schrijffout of een vergeten woord, maar dat is allemaal niet erg. Ik werd in het verhaal gezogen en heb het in één ruk uitgelezen. Ik voelde even hoe het was om in de jaren vijftig te spelen als meisje in de straten van de Jordaan. Het moment dat José beschrijft wat haar vader heeft meegemaakt en het aha moment wat erop volgt, bracht bij mij de tranen omhoog. Het was zo herkenbaar en het was zo mooi om te lezen dat ze haar vader, die in wezen een bruut was en zelf een draai om de oren had moeten hebben, een menselijk gezicht gaf en dat je meteen aanvoelt dat deze man zo getraumatiseerd was dat hij waarschijnlijk nooit echt bevrijdt is geweest.

Als ik een minpuntje moet noemen dan is dat het zusje geweest. Ik miste haar een beetje in het verhaal. Haar persoontje werd niet uitgediept. Misschien een bewuste keuze, maar ik had graag willen weten hoe jullie als zusjes waren. Vier handen op één buik of gingen jullie elkaar uit de weg?

 

José, je hebt mij geroerd met dit boek en je krijgt 5 sterren. Dank.